ΠΡΩΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ (Ιωάν.13,31-18,1)
Η νέα εντολή
31 Όταν εκείνος έφυγε, λέει ο Ιησούς: «Ήρθε τώρα η ώρα να
φανερωθεί η δόξα του Υιού του Ανθρώπου κι ο Θεός να δοξαστεί εξαιτίας του· 32 κι
αν ο Θεός δοξαστεί δι' αυτού, τότε κι ο Θεός θα τον δοξάσει κοντά του, κι αυτό
μάλιστα θα γίνει πολύ γρήγορα. 33 Παιδιά μου, για πολύ λίγο θα είμαι
ακόμη μαζί σας· θα με αναζητήσετε, και αυτό που είπα στους Ιουδαίους, πως
δηλαδή εκεί που πηγαίνω εγώ εσείς δεν μπορείτε να 'ρθείτε, το λέω και σ' εσάς
τώρα. 34 Σας δίνω μια νέα εντολή, να αγαπάτε ο ένας τον άλλο. Όπως
σας αγάπησα εγώ, να αγαπάτε κι εσείς ο ένας τον άλλο. 35 Έτσι θα σας
ξεχωρίζουν όλοι πως είστε μαθητές μου, αν έχετε αγάπη ο ένας για τον άλλο».
Ο Ιησούς προλέγει την άρνηση του Πέτρου
(Μτ 26,31-35· Μκ 14,27-31· Λκ 22,31-34)
36 Του λέει τότε ο Σίμων Πέτρος: «Που πηγαίνεις, Κύριε;» Του
αποκρίθηκε ο Ιησούς: «Εκεί που πηγαίνω εγώ, δεν μπορείς εσύ να με ακολουθήσεις
τώρα· θα με ακολουθήσεις όμως αργότερα». 37 Του λέει ο Πέτρος:
«Κύριε, γιατί δεν μπορώ να σε ακολουθήσω τώρα; Εγώ και τη ζωή μου θα θυσιάσω
για σένα». 38 Του αποκρίνεται ο Ιησούς: «Τη ζωή σου θα θυσιάσεις για
μένα; Σε βεβαιώνω ότι πριν λαλήσει απόψε ο πετεινός, θα αρνηθείς τρεις φορές
πως με ξέρεις».
Ο Ιησούς είναι η οδός που οδηγεί στον Πατέρα
Ιω 14
14 «Μην ταράζεται η καρδιά σας· να 'χετε πίστη στο Θεό, να
'χετε πίστη και σ' εμένα. 2 Στο σπίτι του Πατέρα μου υπάρχουν πολλοί
τόποι διαμονής· αν δεν υπήρχαν, θα σας το 'λεγα. Εγώ πηγαίνω να σας ετοιμάσω
τόπο. 3 Κι όταν πάω και σας ετοιμάσω τόπο, πάλι θα 'ρθώ και θα σας
πάρω κοντά μου, ώστε όπου είμαι εγώ να είστε κι εσείς. 4 Ξέρετε,
βέβαια, και που πηγαίνω και την οδό που οδηγεί εκεί».
5 «Κύριε», του λέει ο Θωμάς, «δεν ξέρουμε που πηγαίνεις· πως
λοιπόν μπορούμε να ξέρουμε την οδό που οδηγεί εκεί;» 6 Ο Ιησούς του
απάντησε: «Εγώ είμαι η οδός, η αλήθεια και η ζωή· κανείς δεν πηγαίνει στον
Πατέρα παρά μόνο αν περάσει από μένα. 7 Αν με είχατε γνωρίσει, θα
είχατε γνωρίσει και τον Πατέρα μου. Αλλά κι από τώρα τον γνωρίζετε και τον
έχετε δει».
8 «Κύριε», του λέει ο Φίλιππος, «δείξε μας τον Πατέρα, κι
αυτό μας αρκεί». 9 Του λέει ο Ιησούς: «Τόσον καιρό είμαι μαζί σας,
Φίλιππε, και δε μ' έχεις γνωρίσει; Αυτός που έχει δει εμένα, έχει δει τον
Πατέρα. Πως μπορείς εσύ να λες "δείξε μας τον Πατέρα"; 10 Δεν
πιστεύεις πως εγώ είμαι αχώριστος από τον Πατέρα, κι ο Πατέρας από μένα; Τα
λόγια που σας λέω εγώ, δεν τα λέω από μόνος μου· κι ο Πατέρας, που είναι ένα μ'
εμένα, αυτός πραγματοποιεί τα έργα. 11 Πιστέψτε με ότι εγώ είμαι
αχώριστος από τον Πατέρα, κι ο Πατέρας από μένα· αν πάλι δεν πιστεύετε στο λόγο
μου, πιστέψτε εξαιτίας των ίδιων των έργων.
12 »Σας βεβαιώνω πως αυτός που πιστεύει σ' εμένα, θα κάνει κι
εκείνος τα ίδια έργα που κάνω εγώ και μάλιστα ακόμη μεγαλύτερα απ' αυτά, γιατί
εγώ πηγαίνω κοντά στον Πατέρα. 13Κι ό,τι ζητήσετε στο όνομά μου, θα το
κάνω, ώστε η δόξα του Πατέρα να φανερωθεί μέσω του Υιού. 14 Αν
ζητήσετε κάτι στο όνομά μου, εγώ θα το πραγματοποιήσω».
Ο Ιησούς υπόσχεται ότι θα στείλει το Πνεύμα
15 «Αν με αγαπάτε, τηρήστε τις εντολές μου. 16 Κι
εγώ θα παρακαλέσω τον Πατέρα να σας δώσει άλλον Παράκλητο, το Πνεύμα της
Αλήθειας, ώστε να είναι για πάντα μαζί σας. 17 Το Πνεύμα αυτό δεν
μπορεί να το δεχτεί ο κόσμος, γιατί ούτε το διακρίνει ούτε το γνωρίζει· εσείς
το γνωρίζετε, γιατί μένει κοντά σας και θα υπάρχει μέσα σας. 18 Δε θα
σας αφήσω ορφανούς· θα ξανάρθω κοντά σας. 19 Σε λίγο ο κόσμος δεν θα
με βλέπει πια, εσείς όμως θα με βλέπετε, γιατί εγώ εξακολουθώ να ζω· το ίδιο κι
εσείς θα ζείτε. 20 Όταν έρθει εκείνη η μέρα, θα το καταλάβετε ότι εγώ
είμαι αχώριστος από τον Πατέρα, κι εσείς από μένα, κι εγώ από σας. 21 Εκείνος
που κρατάει τις εντολές μου και τις εκτελεί, αυτός με αγαπάει· κι αυτός που με
αγαπάει θ' αγαπηθεί από τον Πατέρα μου, κι εγώ θα τον αγαπήσω και θα του
φανερώσω τον εαυτό μου».
22 «Κύριε», του λέει ο Ιούδας, όχι ο Ισκαριώτης, «γιατί θα
φανερώσεις τον εαυτό σου σ' εμάς κι όχι στον κόσμο;» 23«Όποιος με
αγαπάει», του αποκρίθηκε ο Ιησούς, «θα τηρήσει το λόγο μου. Κι ο Πατέρας μου θα
τον αγαπήσει, και θα έρθουμε σ' αυτόν και θα κατοικήσουμε μαζί του. 24 Αυτός
που δε με αγαπάει δεν ακολουθεί τα λόγια μου. Τα λόγια όμως που ακούτε δεν
προέρχονται από μένα, αλλά από τον Πατέρα που μ' έστειλε.
25 »Αυτά σας τα δίδαξα όλον αυτό τον καιρό που βρίσκομαι
κοντά σας. 26 Αλλά το Πνεύμα το Άγιο, ο Παράκλητος, που θα στείλει ο
Πατέρας στο όνομά μου, εκείνος θα σας διδάξει τα πάντα και θα φέρει στη μνήμη
σας όλα όσα σας έχω πει εγώ».
Η ειρήνη του Θεού
27 «Φεύγω και σας αφήνω την ειρήνη. Τη δική μου ειρήνη σας
δίνω. Δε σας τη δίνω όπως τη δίνει ο κόσμος. Μην ανησυχείτε και μη δειλιάζετε. 28 Ακούσατε
αυτό που σας είπα: "φεύγω, αλλά θα ξανάρθω κοντά σας". Αν με αγαπούσατε,
θα χαιρόσασταν που σας είπα ότι πηγαίνω στον Πατέρα, γιατί ο Πατέρας είναι
ανώτερος από μένα. 29 Σας τα είπα αυτά τώρα, πριν γίνουν, ώστε, όταν
τα δείτε να γίνονται, να πιστέψετε. 30 Δε θα μιλήσω πια για πολύ μαζί
σας, γιατί ο κυρίαρχος αυτού του κόσμου έρχεται να με θανατώσει, αν και δεν
έχει πάνω μου καμιά εξουσία. 31 Ο κόσμος όμως πρέπει ν’ αναγνωρίσει
ότι αγαπώ τον Πατέρα και πεθαίνοντας κάνω αυτό που ήταν η εντολή του.
»Και τώρα σηκωθείτε. Ας φύγουμε από 'δω».
Ο Ιησούς - το αληθινό κλήμα
Ιω 15
15 «Εγώ είμαι το αληθινό κλήμα, κι ο Πατέρας μου είναι ο
αμπελουργός. 2 Κάθε κληματόβεργα πάνω μου που δεν κάνει καρπό την
κόβει· και κάθε κληματόβεργα που κάνει καρπό την κλαδεύει, για να καρποφορήσει
περισσότερο. 3 Εσείς είστε κιόλας κλαδεμένοι και καθαροί εξαιτίας των
όσων σας έχω διδάξει. 4 Μείνετε ενωμένοι μαζί μου· τότε θα 'μαι κι
εγώ ενωμένος μαζί σας. Όπως η κληματόβεργα δεν μπορεί να καρποφορήσει από μόνη
της, αν δεν είναι ενωμένη με το κλήμα, το ίδιο κι εσείς αν δε μείνετε ενωμένοι
μαζί μου. 5 Εγώ είμαι το κλήμα, εσείς οι κληματόβεργες. Εκείνος που
μένει ενωμένος μαζί μου κι εγώ μαζί του, αυτός δίνει άφθονο καρπό, γιατί χωρίς
εμένα δεν μπορείτε να κάνετε τίποτε. 6 Αν κάποιος δεν μένει ενωμένος
μαζί μου, θα τον πετάξουν έξω σαν την κληματόβεργα, και θα ξεραθεί. Τις βέργες
αυτές τις μαζεύουν, τις ρίχνουν στη φωτιά, και καίγονται. 7 Αν
μείνετε ενωμένοι μαζί μου και τα λόγια μου μείνουν ζωντανά μέσα σας, ό,τι
θελήσετε ζητήστε το και θα σας δοθεί. 8 Μ’ αυτόν τον τρόπο
φανερώνεται η δόξα του Πατέρα μου: Όταν εσείς δώσετε άφθονο καρπό κι
αποδειχθείτε έτσι μαθητές μου».
Η εντολή της αγάπης
9 «Όπως με αγάπησε ο Πατέρας, έτσι σας αγάπησα κι εγώ·
μείνετε πιστοί στην αγάπη μου. 10 Και θα μείνετε πιστοί στην αγάπη
μου, αν τηρήσετε τις εντολές μου, όπως εγώ τήρησα τις εντολές του Πατέρα μου
και γι' αυτό μένω πιστός στην αγάπη του.
11 »Σας τα είπα αυτά, ώστε η χαρά η δική μου να είναι μέσα
σας, κι η χαρά σας να είναι ολοκληρωμένη. 12 Αυτή είναι η δική μου
εντολή: να αγαπάτε ο ένας τον άλλο, όπως εγώ σας αγάπησα. 13 Κανείς
δεν έχει μεγαλύτερη αγάπη, από κείνον που θυσιάζει τη ζωή του για χάρη των
φίλων του. 14 Εσείς είστε φίλοι μου, αν κάνετε αυτά που εγώ σας
παραγγέλλω. 15 Δε σας ονομάζω πια δούλους, γιατί ο δούλος δεν ξέρει
τι κάνει ο κύριός του. Σας ονομάζω φίλους, γιατί σας έκανα γνωστά όλα όσα
άκουσα από τον Πατέρα μου. 16 Δε με διαλέξατε εσείς, αλλά εγώ σας
διάλεξα και σας όρισα να πάτε και να καρποφορήσετε, κι ο καρπός σας να είναι
μόνιμος. Ώστε ό,τι ζητήσετε από τον Πατέρα στο όνομά μου, να σας το δώσει. 17 Αυτή
την εντολή σας δίνω: να αγαπάτε ο ένας τον άλλο».
Το μίσος του κόσμου
18 «Αν σας μισεί ο κόσμος, να ξέρετε πως πριν από σας εμένα
έχει μισήσει. 19 Αν ανήκατε στον κόσμο, τότε ο κόσμος θα σας αγαπούσε
σαν κάτι δικό του. Επειδή όμως δεν ανήκετε στον κόσμο, αφού εγώ σας διάλεξα και
σας ξεχώρισα από τον κόσμο, γι' αυτό σας μισεί ο κόσμος. 20 Να
θυμάστε το λόγο που σας είπα: δεν υπάρχει δούλος ανώτερος από τον κύριό του. Αν
εμένα καταδίωξαν, θα καταδιώξουν κι εσάς· αν εφάρμοσαν τα λόγια μου, θα
εφαρμόσουν και τα δικά σας. 21 Αλλά θα σας τα κάνουν όλα αυτά
εξαιτίας μου, γιατί δεν ξέρουν αυτόν που με έστειλε. 22Αν δεν είχα έρθει
και δεν τους είχα κηρύξει, δε θα είχαν αμαρτία. Τώρα όμως δεν έχουν καμιά
δικαιολογία για την αμαρτία που διαπράττουν. 23 Αυτός που μισεί
εμένα, μισεί και τον Πατέρα μου. 24 Αν δεν είχα κάνει ανάμεσά τους τα
έργα που κανείς άλλος δεν έκανε, δε θα είχαν αμαρτία. Τώρα όμως και τα έργα έχουν
δει, και μας έχουν μισήσει κι εμένα και τον Πατέρα μου. 25Αλλά αυτό
γίνεται για να εκπληρωθεί ο λόγος που είναι γραμμένος στο νόμο τους: με μίσησαν
χωρίς καμιά αιτία.
26 »Όταν έρθει ο Παράκλητος, που θα σας τον στείλω εγώ από
τον Πατέρα, το Πνεύμα της Αλήθειας, που εκπορεύεται από τον Πατέρα, αυτός θα
ερμηνεύσει την αποστολή μου. 27 Αλλά κι εσείς θα δώσετε μαρτυρία για
μένα, γιατί εξαρχής είστε μαζί μου».
Ιω 16
16 «Αυτά σας τα είπα για να μην κλονιστεί η πίστη σας. 2 Θα
σας διώξουν απ' τις συναγωγές. Θα έρθει μάλιστα ο καιρός που όποιος σας
θανατώσει θα νομίζει πως έτσι υπηρετεί το Θεό. 3Aυτά θα τα πράξουν γιατί
δε γνώρισαν τον Πατέρα ούτε εμένα. 4Αλλά σας τα είπα αυτά, ώστε, όταν
έρθει η ώρα τους να γίνουν, να το θυμηθείτε πως εγώ σας τα είχα πει πιο
μπροστά. Δε σας τα είπα, βέβαια, εξαρχής, επειδή ήμουν μαζί σας».
Το έργο του Αγίου Πνεύματος
5 «Τώρα όμως εγώ πηγαίνω σ' εκείνον που μ' έστειλε, και
κανένας σας δε με ρωτάει που πηγαίνω. 6 Μόνο που η λύπη έχει γεμίσει
την καρδιά σας, επειδή σας τα είπα αυτά. 7 Κι όμως, εγώ σας λέω την
αλήθεια· σας συμφέρει να φύγω εγώ. Γιατί, αν εγώ δεν φύγω, δε θα έρθει σ' εσάς
ο Παράκλητος· ενώ αν πάω εκεί, θα τον στείλω σ' εσάς. 8 Κι όταν έρθει
εκείνος, θα ελέγξει τους ανθρώπους ως προς την αμαρτία, ως προς τη δικαιοσύνη
και ως προς την κρίση του Θεού. 9 Ως προς την αμαρτία, επειδή δεν
πιστεύουν σ' εμένα. 10 Ως προς τη δικαιοσύνη, επειδή εγώ πηγαίνω
δικαιωμένος στον Πατέρα, και δε θα με βλέπετε πια. 11Και ως προς την
κρίση, επειδή ο κυρίαρχος αυτού του κόσμου είναι κιόλας καταδικασμένος.
12 »Πολλά έχω ακόμη να σας πω, αλλά δεν μπορείτε τώρα να
σηκώσετε μεγαλύτερο βάρος. 13 Όταν όμως θα έρθει εκείνος, το Πνεύμα
της Αλήθειας, θα σας οδηγήσει σε όλη την αλήθεια. Γιατί δε θα μιλήσει από μόνος
του, αλλά θα πει όσα θα ακούσει, και θα σας αναγγείλει αυτά που μέλλουν να
συμβούν. 14 Εκείνος θα φανερώσει τη δική μου δόξα, γιατί θα πάρει από
αυτά που εγώ έχω και θα σας τα αναγγείλει. 15 Όλα όσα ανήκουν στον
Πατέρα είναι δικά μου· γι' αυτό σας είπα πως το Πνεύμα θα πάρει από αυτά που
έχω εγώ και θα σας τα αναγγείλλει».
Η λύπη θα μετατραπεί σε χαρά
16 «Σε λίγο δεν θα με βλέπετε πια, αλλά και πάλι σε λίγο θα
με δείτε, γιατί εγώ πηγαίνω στον Πατέρα». 17 Είπαν τότε μερικοί
μαθητές του μεταξύ τους: «Τι σημαίνει αυτό που μας λέει, "σε λίγο δεν θα
με βλέπετε, αλλά και πάλι σε λίγο θα με δείτε"; Και τι σημαίνει,
"πηγαίνω στον Πατέρα";» 18 Συζητούσαν λοιπόν: «Τι να
σημαίνει αυτό το "σε λίγο" που λέει; Δεν καταλαβαίνουμε τι θέλει να
πει».
19 Ο Ιησούς κατάλαβε πως ήθελαν να τον ρωτήσουν και τους
είπε: «Συζητάτε μεταξύ σας γι' αυτό που σας είπα, "σε λίγο δεν θα με
βλέπετε, και πάλι σε λίγο θα με δείτε"; 20 Σας βεβαιώνω πως
εσείς θα κλάψετε και θα θρηνήσετε, ενώ ο κόσμος θα χαρεί. Εσείς θα λυπηθείτε, η
λύπη σας όμως θα μετατραπεί σε χαρά. 21Όταν η γυναίκα είναι να γεννήσει,
υποφέρει πολύ, γιατί ήρθε η ώρα των πόνων της· όταν όμως γεννήσει το παιδί,
ξεχνάει πια τους πόνους, από τη χαρά της που έφερε έναν άνθρωπο στον κόσμο. 22 Κι
εσείς, λοιπόν, τώρα λυπόσαστε· αλλά θα σας ξαναδώ και θα χαρεί η καρδιά σας,
και τη χαρά σας κανείς δε θα μπορέσει να σας την αφαιρέσει.
23 »Όταν έρθει εκείνη η μέρα, τίποτα δε θα έχετε να με
ρωτήσετε. Σας βεβαιώνω πως αν ζητήσετε κάτι από τον Πατέρα στο όνομά μου, αυτός
θα σας το δώσει. 24 Ως τώρα δε ζητήσατε τίποτα στο όνομά μου· να
ζητάτε και θα παίρνετε, κι έτσι η χαρά σας θα είναι πλήρης».
Ο Ιησούς νίκησε τον κόσμο
25 «Όλα αυτά σας τα είπα χρησιμοποιώντας εικόνες. Πλησιάζει ο
καιρός που δε θα σας μιλάω πια με εικόνες, αλλά θα σας μιλήσω καθαρά για τον
Πατέρα. 26 Όταν έρθει εκείνη η μέρα, θα του απευθύνετε τα αιτήματά
σας στο όνομά μου. Και δε σας λέω πως εγώ θα παρακαλέσω τον Πατέρα για χάρη
σας, 27 γιατί ο ίδιος ο Πατέρας σας αγαπάει, επειδή εσείς έχετε
αγαπήσει εμένα κι έχετε πιστέψει πως εγώ ήρθα απ' το Θεό. 28 Προέρχομαι
από τον Πατέρα και ήρθα στον κόσμο· τώρα αφήνω πάλι τον κόσμο και πηγαίνω στον
Πατέρα».
29 Λένε τότε οι μαθητές του: «Να που τώρα μας μιλάς καθαρά
και δε λες τίποτα με παραβολές. 30 Τώρα καταλαβαίνουμε ότι τα ξέρεις
όλα. Ξέρεις από πριν τι θα σε ρωτούσε κάποιος. Γι' αυτό πιστεύουμε ότι προήλθες
από το Θεό». 31 Τους αποκρίθηκε ο Ιησούς: «Τώρα πιστεύετε; 32 Έρχεται
η ώρα, έφτασε κιόλας, να σκορπιστείτε ο καθένας στο σπίτι του κι εμένα να μ'
αφήσετε μόνον. Δεν είμαι όμως μόνος, γιατί είναι μαζί μου ο Πατέρας. 33Αυτά
σας τα είπα, ώστε ενωμένοι μαζί μου να έχετε ειρήνη. Ο κόσμος θα σας κάνει να
υποφέρετε· αλλά εσείς να 'χετε θάρρος, γιατί εγώ τον έχω νικήσει τον κόσμο».
Η προσευχή του Ιησού για τους μαθητές του
Ιω 17
17 Αφού τα είπε αυτά ο Ιησούς, σήκωσε τα μάτια του στον
ουρανό και είπε: «Πατέρα, έφτασε η ώρα· φανέρωσε τη δόξα του Υιού σου, ώστε κι
ο Υιός σου να φανερώσει τη δική σου δόξα. 2Εσύ του έδωσες εξουσία πάνω σε
όλους τους ανθρώπους· έτσι κι αυτός θα δώσει την αιώνια ζωή σε όλους αυτούς που
του εμπιστεύτηκες. 3 Και να ποια είναι η αιώνια ζωή: Ν' αναγνωρίζουν
οι άνθρωποι εσένα ως τον μόνο αληθινό Θεό, καθώς κι εκείνον που έστειλες, τον
Ιησού Χριστό. 4 Εγώ φανέρωσα τη δόξα σου πάνω στη γη, αφού ολοκλήρωσα
το έργο που μου ανέθεσες να κάνω. 5 Τώρα λοιπόν εσύ, Πατέρα, δόξασέ
με κοντά σ' εσένα με τη δόξα που είχα κοντά σου προτού να γίνει ο κόσμος.
6 »Εγώ σε έκανα γνωστό στους ανθρώπους που τους πήρες μέσα
από τον κόσμο και μου τους εμπιστεύτηκες. Ανήκαν σ' εσένα, κι εσύ τους έδωσες
σ' εμένα, κι έχουν δεχτεί το λόγο σου. 7 Αυτοί τώρα ξέρουν πως όλα
όσα μου έδωσες προέρχονται από σένα· 8γιατί τις διδαχές που μου έδωσες,
εγώ τις έδωσα σ' αυτούς, κι αυτοί τις δέχτηκαν και αναγνώρισαν πως πραγματικά
από σένα προέρχομαι, και πίστεψαν πως εσύ με έστειλες στον κόσμο.
9 »Εγώ γι' αυτούς παρακαλώ. Δεν παρακαλώ για τον κόσμο αλλά
γι' αυτούς που μου έδωσες, γιατί ανήκουν σ' εσένα. 10 Κι όλα όσα
είναι δικά μου είναι και δικά σου, και τα δικά σου είναι και δικά μου, και δι'
αυτών θα φανερωθεί η δόξα μου. 11 Τώρα δεν είμαι πια μέσα στον κόσμο·
ενώ αυτοί μένουν μέσα στον κόσμο, κι εγώ έρχομαι σ' εσένα. Άγιε Πατέρα,
διατήρησέ τους στην πίστη με τη δύναμη του ονόματός σου που μου χάρισες, για να
μείνουν ενωμένοι όπως εμείς. 12 Όταν ήμουν μαζί τους στον κόσμο, εγώ
τους διατηρούσα στην πίστη με τη δύναμη του ονόματός σου. Αυτούς που μου έδωσες
τους φύλαξα, και κανένας απ' αυτούς δε χάθηκε, παρά μόνο ο άνθρωπος της
απώλειας, για να εκπληρωθούν τα λόγια της Γραφής. 13 Τώρα όμως εγώ
έρχομαι σ' εσένα, και τα λέω αυτά όσο είμαι ακόμα στον κόσμο, ώστε να έχουν τη
δική μου τη χαρά μέσα τους σ' όλη την πληρότητά της. 14 Εγώ τους
έδωσα το δικό σου μήνυμα· ο κόσμος όμως τους μίσησε γιατί δεν ανήκουν στον
κόσμο, όπως και εγώ δεν προέρχομαι από τον κόσμο. 15 Σε παρακαλώ, όχι
να τους πάρεις από τον κόσμο, αλλά να τους προστατέψεις από το διάβολο. 16 Δεν
προέρχονται από τον πονηρό κόσμο, όπως και εγώ δεν προέρχομαι απ' αυτόν τον κόσμο. 17 Με
την αλήθεια σου ξεχώρισέ τους από τον κόσμο· ο δικός σου ο λόγος είναι αλήθεια. 18 Όπως
εσύ έστειλες εμένα στον κόσμο, έτσι κι εγώ έστειλα στον κόσμο αυτούς· 19 και
για χάρη τους αφιερώνω και προσφέρω τον εαυτό μου σ' εσένα, ώστε κι αυτοί, με
τη βοήθεια της αλήθειας, να είναι αφιερωμένοι σ' εσένα.
20 »Δεν προσεύχομαι μόνο γι' αυτούς αλλά και για κείνους που
με το κήρυγμα αυτών θα πιστεύουν σ' εμένα, 21 ώστε να είναι όλοι ένα,
όπως εσύ, Πατέρα, είσαι ενωμένος μ' εμένα κι εγώ μ' εσένα. Να είναι κι αυτοί
ενωμένοι μ' εμάς, κι έτσι ο κόσμος να πιστέψει ότι μ' έστειλες εσύ. 22 Εγώ
τη δόξα που μου έδωσες την έδωσα σ' αυτούς, για να είναι ένα μεταξύ τους, όπως
εμείς είμαστε ένα: 23 Εγώ ενωμένος μαζί τους κι εσύ ενωμένος μαζί
μου, ώστε ν’ αποτελούν μια τέλεια ενότητα, κι έτσι ο κόσμος να καταλαβαίνει ότι
μ' έστειλες εσύ κι ότι αγάπησες κι αυτούς όπως αγάπησες εμένα.
24 »Πατέρα, θέλω αυτοί που μου έδωσες να είναι μαζί μου όπου
είμαι κι εγώ, για να μπορούν να βλέπουν τη δόξα μου, τη δόξα που μου χάρισες,
γιατί με αγάπησες προτού να γίνει ο κόσμος. 25 Πατέρα, δίκαιε κριτή,
ο κόσμος δε σε γνώρισε, ενώ εγώ σε γνώρισα, κι αυτοί εδώ έχουν αναγνωρίσει πως
μ' έστειλες εσύ. 26 Τους έμαθα ποιος είσαι και θα συνεχίσω να τους το
μαθαίνω, ώστε να είναι μέσα τους η αγάπη με την οποία με αγάπησες, όπως κι εγώ
θα είμαι μέσα τους».
Η προδοσία και η σύλληψη του Ιησού
Ιω 18
(Μτ 26,47-56· Μκ 14,43-50· Λκ 22,47-53)
18 Όταν τέλειωσε την προσευχή του ο Ιησούς, βγήκε μαζί με
τους μαθητές του και πήγαν στην απέναντι πλευρά του χειμάρρου των Κέδρων. Εκεί
ήταν ένας κήπος, όπου μπήκε ο Ιησούς και οι μαθητές του.
ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ (Ιωάν.18,1-28)
Η προδοσία και η σύλληψη του Ιησού
(Μτ 26,47-56· Μκ 14,43-50· Λκ 22,47-53)
18 Όταν τέλειωσε την προσευχή του ο Ιησούς, βγήκε μαζί με
τους μαθητές του και πήγαν στην απέναντι πλευρά του χειμάρρου των Κέδρων. Εκεί
ήταν ένας κήπος, όπου μπήκε ο Ιησούς και οι μαθητές του.
2 Αυτόν τον τόπο τον ήξερε κι ο Ιούδας, αυτός που τον
πρόδωσε, γιατί πολλές φορές πήγαινε εκεί ο Ιησούς με τους μαθητές του. 3Έρχεται,
λοιπόν, εκεί ο Ιούδας με Ρωμαίους στρατιώτες και φρουρούς του ναού, που του
έδωσαν οι αρχιερείς και οι Φαρισαίοι. Ήταν οπλισμένοι και κρατούσαν δαυλούς και
λυχνάρια στα χέρια τους. 4 Ο Ιησούς τα ήξερε όλα όσα τον περίμεναν·
προχώρησε λοιπόν προς το μέρος τους και τους ρωτάει: «Ποιον γυρεύετε;» 5 «Τον
Ιησού από τη Ναζαρέτ», του αποκρίνονται. Τους λέει ο Ιησούς: «Εγώ είμαι». Ο
Ιούδας που τον είχε προδώσει στεκόταν κι αυτός εκεί ανάμεσά τους. 6 Μόλις,
λοιπόν, τους είπε ο Ιησούς «εγώ είμαι», πισωδρόμησαν κι έπεσαν καταγής. 7 Τότε
τους ρώτησε πάλι: «Ποιον γυρεύετε;» Κι αυτοί είπαν: «Τον Ιησού από τη Ναζαρέτ». 8 «Σας
είπα ότι εγώ είμαι», τους αποκρίθηκε ο Ιησούς· «αν, λοιπόν, γυρεύετε εμένα,
αφήστε τους αυτούς να φύγουν». 9 Έτσι εκπληρώθηκε ο λόγος που είχε
πει: «Δεν άφησα να χαθεί ούτε ένας απ' αυτούς που μου εμπιστεύτηκες». 10 Ο
Σίμων Πέτρος είχε ένα μαχαίρι· το τραβάει, χτυπάει το δούλο του αρχιερέα και
του κόβει το δεξί αυτί. Το όνομα του δούλου ήταν Μάλχος. 11 Τότε ο
Ιησούς είπε στον Πέτρο: «Βάλε το μαχαίρι στη θήκη. Θέλεις να μην πιω το ποτήρι
που όρισε ο Πατέρας για μένα;»
Ο Ιησούς οδηγείται στον Άννα
(Μτ 26,57-58· Μκ 14,53-54· Λκ 22,54)
12 Οι στρατιώτες με το χιλίαρχο και οι Ιουδαίοι φρουροί
συνέλαβαν τότε τον Ιησού, τον έδεσαν 13 και τον έφεραν πρώτα στον
Άννα. Αυτός ήταν πεθερός του Καϊάφα, που είχε για κείνη τη χρονιά το αξίωμα του
αρχιερέα. 14 Ο Καϊάφας ήταν εκείνος που είχε δώσει τη συμβουλή στους
Ιουδαίους άρχοντες, ότι συμφέρει να πεθάνει ένας άνθρωπος για το καλό ολόκληρου
του λαού.
Ο Πέτρος αρνείται τον Ιησού
(Μτ 26,69-70· Μκ 14,66-68· Λκ 22,55-57)
15 Ο Σίμων Πέτρος κι ένας άλλος μαθητής ακολουθούσαν τον
Ιησού. Αυτός ο άλλος μαθητής ήταν γνωστός του αρχιερέα κι έτσι μπήκε μαζί με
τον Ιησού στην αυλή του αρχιερέα. 16 Ο Πέτρος όμως στεκόταν απ' έξω,
κοντά στην πόρτα. Βγήκε, λοιπόν, εκείνος ο άλλος μαθητής ο γνωστός του
αρχιερέα, μίλησε στη θυρωρό, κι εκείνη άφησε τον Πέτρο να μπει. 17 Ρωτάει
τότε τον Πέτρο η νεαρή υπηρέτρια, η θυρωρός: «Μήπως είσαι κι εσύ από τους
μαθητές αυτού του ανθρώπου;» Λέει εκείνος: «Όχι, δεν είμαι». 18 Εκεί
στέκονταν οι δούλοι και οι φρουροί και, επειδή έκανε κρύο, είχαν ανάψει φωτιά
και ζεσταίνονταν. Ήταν κι ο Πέτρος μαζί τους· στεκόταν κι αυτός και
ζεσταινόταν.
Ο Άννας ανακρίνει τον Ιησού
(Μτ 26,59-66· Μκ 14,55-64· Λκ 22,66-71)
19 Ο αρχιερέας έκανε ερωτήσεις στον Ιησού για τους μαθητές
του και για τη διδασκαλία του. 20 Ο Ιησούς του απάντησε: «Εγώ μίλησα
φανερά στον κόσμο. Μιλούσα πάντοτε στις συναγωγές και στο ναό, όπου μαζεύονταν
πάντοτε οι Ιουδαίοι· κρυφά δε δίδαξα τίποτε. 21 Τι ρωτάς εμένα;
Ρώτησε αυτούς που άκουσαν τι τους είπα. Αυτοί ξέρουν εγώ τι είπα». 22 Μόλις
είπε αυτά τα λόγια, ένας από τους φρουρούς, που ήταν εκεί κοντά, έδωσε ένα
ράπισμα στον Ιησού και του είπε: «Έτσι απαντάς στον αρχιερέα;» 23 «Αν
είπα κάτι κακό», του απάντησε ο Ιησούς, «πες ποιο ήταν αυτό· αν όμως μίλησα
σωστά, γιατί με χτυπάς;» 24Τότε ο Άννας έστειλε τον Ιησού δεμένο στον
αρχιερέα Καϊάφα.
Ο Πέτρος αρνείται και πάλι τον Ιησού
(Μτ 26,71-75· Μκ 14,69-72· Λκ 22,58-62)
25 Εκεί, λοιπόν, που ο Σίμων Πέτρος στεκόταν και ζεσταινόταν,
του λένε: «Μήπως είσαι κι εσύ από τους μαθητές εκείνου;» Αυτός αρνήθηκε και
είπε: «Δεν είμαι». 26 Λέει ένας από τους δούλους του αρχιερέα,
συγγενής εκείνου που του έκοψε ο Πέτρος το αυτί: «Δε σε είδα εγώ στον κήπο μαζί
του;» 27 Ο Πέτρος πάλι αρνήθηκε, κι αμέσως τότε λάλησε ένας πετεινός.
Ο Ιησούς οδηγείται στον Πιλάτο
(Μτ 27,1-2.11-14· Μκ 15,1-5· Λκ 23,1-5)
28 Μετά οδήγησαν τον Ιησού από το σπίτι του Καϊάφα στο
πραιτώριο. Ήταν νωρίς το πρωί. Οι Ιουδαίοι όμως δεν μπήκαν στο πραιτώριο για να
μη βεβηλωθούν, αλλά να φάνε το Πάσχα καθαροί.
ΤΡΙΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ (Ματθ.26,57-75)
Ο Ιησούς στο μεγάλο συνέδριο
(Μκ 14,53-65· Λκ 22,54-55.63-71· Ιω 18,12-14.19-24)
57 Αυτοί που συλλάβανε τον Ιησού τον έσυραν στον αρχιερέα
Καϊάφα, όπου συγκεντρώθηκαν οι γραμματείς και οι πρεσβύτεροι. 58 Ο
Πέτρος τον ακολουθούσε από μακριά ως την αυλή στο παλάτι του αρχιερέα· εκεί
μπήκε μέσα και κάθισε με τους υπηρέτες, περιμένοντας να δει τι θ' απογίνει.
59 Οι αρχιερείς, οι πρεσβύτεροι και όλα τα μέλη του συνεδρίου
ζητούσαν να βρουν μια ψεύτικη μαρτυρία σε βάρος του Ιησού, για να τον
καταδικάσουν σε θάνατο. 60 Παρουσιάστηκαν πολλοί ψευδομάρτυρες, αλλά
δε βρήκαν την κατηγορία που ήθελαν. Τελικά όμως παρουσιάστηκαν δύο
ψευδομάρτυρες, 61που έλεγαν: «Αυτός είπε, "μπορώ να γκρεμίσω το ναό
του Θεού και μέσα σε τρεις μέρες να τον ξαναχτίσω" ». 62 Ο
αρχιερέας σηκώθηκε και του είπε: «Δεν έχεις να πεις τίποτα; Τι είναι αυτά που
σε κατηγορούν;» 63 Ο Ιησούς όμως σιωπούσε. Κι ο αρχιερέας του είπε:
«Σε εξορκίζω στο όνομα του αληθινού Θεού, να μας πεις αν εσύ είσαι ο Μεσσίας, ο
Υιός του Θεού». 64 «Είμαι», του λέει ο Ιησούς, «όπως μόνος σου το
είπες. Και σας λέω πως σύντομα θα δείτε τον Υιό του Ανθρώπου να κάθεται στα
δεξιά του Θεού και να έρχεται πάνω στα σύννεφα του ουρανού». 65Διέρρηξε
τότε τα ιμάτιά του από αγανάκτηση ο αρχιερέας και είπε: «Αυτό είναι βλασφημία
στο Θεό. Τι μας χρειάζονται τώρα πια οι μάρτυρες; Να, μόλις τώρα ακούσατε τα
βλάσφημα λόγια του. 66 Τι απόφαση παίρνετε;» Κι αυτοί αποκρίθηκαν:
«Είναι ένοχος και πρέπει να θανατωθεί». 67 Τότε τον έφτυσαν στο
πρόσωπο και τον χτύπησαν, ενώ άλλοι του έδιναν ραπίσματα 68λέγοντας:
«Μεσσία, σαν προφήτης που είσαι, πες μας ποιος σε χτύπησε;»
Η άρνηση του Πέτρου
(Μκ 14,66-72· Λκ 22,54-62· Ιω 18,15-18.25-27)
69 Στο μεταξύ, ο Πέτρος καθόταν έξω στην αυλή. Εκεί τον
πλησίασε μια δούλη και του είπε: «Ήσουν κι εσύ μαζί με τον Ιησού το Γαλιλαίο». 70 Αυτός
όμως αρνήθηκε μπροστά σ' όλους αυτούς λέγοντας: «Δεν ξέρω τι λες». 71 Την
ώρα όμως που πήγαινε στην αυλόπορτα, τον είδε μια άλλη δούλη, και τους λέει:
«Ήταν κι αυτός εκεί με τον Ιησού το Ναζωραίο». 72 Και πάλι αυτός
αρνήθηκε, ορκίστηκε μάλιστα: «Δεν τον ξέρω αυτόν τον άνθρωπο». 73 Ύστερα
από λίγο πλησίασαν οι παρευρισκόμενοι κι είπαν στον Πέτρο: «Ασφαλώς είσαι κι
εσύ απ' αυτούς· σε προδίνει ο τρόπος που μιλάς». 74 Τότε εκείνος
άρχισε να ορκίζεται: «Ο Θεός να με τιμωρήσει αν τον ξέρω αυτόν τον άνθρωπο!» Κι
αμέσως τότε λάλησε ο πετεινός. 75 Και θυμήθηκε ο Πέτρος τα λόγια που
του είχε πει ο Ιησούς: «Πριν λαλήσει ο πετεινός, θ' αρνηθείς τρεις φορές πως με
ξέρεις». Βγήκε τότε έξω και έκλαψε πικρά.
ΤΕΤΑΡΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ (Ιωάν, 18,28-19,16)
Ο Ιησούς οδηγείται στον Πιλάτο
(Μτ 27,1-2.11-14· Μκ 15,1-5· Λκ 23,1-5)
28 Μετά οδήγησαν τον Ιησού από το σπίτι του Καϊάφα στο
πραιτώριο. Ήταν νωρίς το πρωί. Οι Ιουδαίοι όμως δεν μπήκαν στο πραιτώριο για να
μη βεβηλωθούν, αλλά να φάνε το Πάσχα καθαροί. 29 Ο Πιλάτος βγήκε έξω
και τους λέει: «Για ποιο αδίκημα κατηγορείτε αυτόν τον άνθρωπο;» 30 Του
αποκρίθηκαν: «Αν δεν ήταν κακοποιός, δε θα τον παραδίναμε σ' εσένα». 31Τους
λέει τότε ο Πιλάτος: «Πάρτε τον εσείς και δικάστε τον σύμφωνα με το νόμο σας».
Του λένε οι Ιουδαίοι: «Σ' εμάς δεν επιτρέπεται να επιβάλουμε ποινή θανάτου σε
κανέναν». 32 Έτσι εκπληρώθηκε ο λόγος που είχε πει ο Ιησούς,
δηλώνοντας με τι είδους θάνατο θα πέθαινε.
33 Ο Πιλάτος μπήκε πάλι μέσα στο πραιτώριο, διέταξε να φέρουν
τον Ιησού και τον ρώτησε: «Εσύ είσαι ο βασιλιάς των Ιουδαίων;» 34 Ο
Ιησούς αποκρίθηκε: «Το ρωτάς αυτό από μόνος σου ή σου έχουν μιλήσει άλλοι για
μένα;» 35 «Μήπως εγώ είμαι Ιουδαίος;» του απάντησε ο Πιλάτος· «ο λαός
ο δικός σου και οι αρχιερείς σε παρέδωσαν σ' εμένα· τι έκανες, λοιπόν;» 36 Ο
Ιησούς απάντησε: «Η δική μου βασιλεία δεν προέρχεται απ' αυτόν τον κόσμο· αν η
βασιλεία μου προερχόταν απ' αυτόν τον κόσμο, οι στρατιώτες μου θα αγωνίζονταν
να μην πέσω στα χέρια των Ιουδαίων αρχόντων. Αλλά η δική μου βασιλεία δεν
προέρχεται από 'δώ». 37 Του λέει τότε ο Πιλάτος: «Είσαι, λοιπόν,
βασιλιάς;» «Ναι, είμαι βασιλιάς, όπως το λες», αποκρίθηκε ο Ιησούς. «Εγώ γι'
αυτό γεννήθηκα και γι' αυτό ήρθα στον κόσμο, για να φανερώσω την αλήθεια·
όποιος αγαπάει την αλήθεια καταλαβαίνει τα λόγια μου». 38 Του λέει ο
Πιλάτος: «Και τι είναι αλήθεια;»
Ο Ιησούς καταδικάζεται σε θάνατο
(Μτ 27,15-31· Μκ 15,6-20· Λκ 23,13-25)
Όταν το είπε αυτό, βγήκε πάλι έξω στους Ιουδαίους και τους λέει:
«Εγώ δεν βρίσκω κανένα λόγο για να τον καταδικάσω.39Άλλωστε, υπάρχει μια
συνήθεια σ' εσάς, να ελευθερώνω για χάρη σας έναν υπόδικο στη γιορτή του Πάσχα.
Θέλετε, λοιπόν, να σας ελευθερώσω το βασιλιά των Ιουδαίων;» 40 Όλοι
όμως άρχισαν να φωνάζουν πάλι και να λένε: «Όχι αυτόν! Το Βαραββά!» Κι ήταν ο
Βαραββάς ληστής.
Ιω 19
1 Τότε διέταξε ο Πιλάτος και πήραν τον Ιησού και τον
μαστίγωσαν. 2 Οι στρατιώτες έπλεξαν ένα στεφάνι από αγκάθια και το
έβαλαν στο κεφάλι του, τον τύλιξαν μ' έναν κατακόκκινο μανδύα 3 και
του έλεγαν: «Ζήτω ο βασιλιάς των Ιουδαίων!» και τον χτυπούσαν στο πρόσωπο. 4 Ο
Πιλάτος βγήκε πάλι έξω προς τους Ιουδαίους και τους λέει: «Κοιτάξτε, σας τον
φέρνω εδώ έξω για να δείτε κι εσείς πως δεν μπόρεσα να του βρω καμιά αιτία για
να τον καταδικάσω». 5 Έφεραν, λοιπόν, έξω τον Ιησού, που φορούσε το
αγκάθινο στεφάνι και τον κατακόκκινο μανδύα. Τους λέει ο Πιλάτος: «Ιδού ο
άνθρωπος!» 6 Όταν όμως τον είδαν έτσι οι αρχιερείς και οι φρουροί του
ναού, άρχισαν να φωνάζουν και να λένε: «Σταύρωσέ τον, σταύρωσέ τον!» Τους λέει
ο Πιλάτος: «Πάρτε τον εσείς και σταυρώστε τον· εγώ δεν του βρίσκω καμιά αιτία
καταδίκης». 7 Του απάντησαν οι Ιουδαίοι: «Εμείς έχουμε νόμο, και
σύμφωνα με το νόμο μας πρέπει να πεθάνει, γιατί ισχυρίστηκε πως είναι Υιός
Θεού».
8 Ο Πιλάτος, όταν άκουσε αυτόν το λόγο, φοβήθηκε ακόμη
περισσότερο. 9 Μπήκε πάλι μέσα στο πραιτώριο και λέει στον Ιησού:
«Από που είσαι εσύ;» Αλλά ο Ιησούς δεν του 'δωσε απόκριση. 10 Του
λέει τότε ο Πιλάτος: «Σ’ εμένα δεν αποκρίνεσαι; Δεν ξέρεις πως έχω εξουσία να
σε σταυρώσω, όπως έχω και εξουσία να σε αφήσω ελεύθερο;» 11 Ο Ιησούς
του αποκρίθηκε: «Δε θα είχες καμία εξουσία πάνω μου, αν δε σου είχε δοθεί από
το Θεό· γι' αυτό, εκείνος που με παρέδωσε σ' εσένα έχει μεγαλύτερο κρίμα από το
δικό σου». 12 Ο Πιλάτος, ακούγοντας αυτά τα λόγια, προσπάθησε για
άλλη μια φορά να βρει τρόπο να τον αφήσει ελεύθερο· οι Ιουδαίοι όμως κραύγαζαν
κι έλεγαν: «Αν ελευθερώσεις αυτόν, δεν μπορείς να είσαι φίλος του αυτοκράτορα·
όποιος κάνει τον εαυτό του βασιλιά, είναι εχθρός του αυτοκράτορα».
13 Ο Πιλάτος, όταν άκουσε αυτά τα λόγια, διέταξε να φέρουν
έξω τον Ιησού κι ο ίδιος κάθισε στην έδρα του δικαστή, στον τόπο που ονομάζεται
Λιθόστρωτο —στα εβραϊκά «Γαββαθά». 14Ήταν σχεδόν μεσημέρι, παραμονή του
Πάσχα. Λέει λοιπόν ο Πιλάτος στους Ιουδαίους: «Να ο βασιλιάς σας!» 15 Τότε
εκείνοι άρχισαν να φωνάζουν με κραυγές: «Θάνατος, θάνατος, σταύρωσέ τον!» Τους
λέει ο Πιλάτος: «Το βασιλιά σας να σταυρώσω;» Αποκρίθηκαν οι αρχιερείς: «Δεν
έχουμε άλλον βασιλιά, εκτός από τον αυτοκράτορα». 16 Τότε κι ο
Πιλάτος τους τον παρέδωσε για να σταυρωθεί.
ΠΕΜΠΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ (Ματθ.27,3-32)
Η αυτοκτονία του Ιούδα
(Πραξ 1,18-19)
3 Όταν ο Ιούδας που τον είχε προδώσει έμαθε πως καταδικάστηκε
ο Ιησούς, μεταμελήθηκε· επέστρεψε τα τριάντα αργύρια στους αρχιερείς και στους
πρεσβυτέρους του συνεδρίου4 και τους είπε: «Αμάρτησα, γιατί έστειλα στο
θάνατο έναν αθώο». Εκείνοι όμως του αποκρίθηκαν: «Κι εμάς τι μας νοιάζει; Δικό
σου είναι το κρίμα». 5 Ο Ιούδας τότε πέταξε τα αργύρια στο ναό, έφυγε
και πήγε και κρεμάστηκε. 6 Οι αρχιερείς μάζεψαν τα αργύρια και είπαν:
«Αυτά τα χρήματα στάζουν αίμα και δεν επιτρέπεται να μπουν στο χρηματοκιβώτιο
του ναού». 7 Έκαναν σύσκεψη κι αποφάσισαν ν’ αγοράσουν μ' αυτά το
χωράφι του κεραμέα, για να θάβουν εκεί τους ξένους. 8 Γι' αυτό, το
χωράφι εκείνο ονομάστηκε «Αγρός Αίματος», κι έτσι λέγεται ως τα σήμερα. 9 Βγήκε
έτσι αληθινό αυτό που είχε προφητέψει ο Ιερεμίας: Και πήραν τα τριάντα αργύρια,
όσο τον εκτίμησαν οι Ισραηλίτες πως αξίζει, 10 και τα έδωσαν για το
χωράφι του κεραμέα, όπως με πρόσταξε ο Κύριος.
Η καταδίκη του Ιησού
(Μκ 15,2-15· Λκ 23,3-5.13-25· Ιω 18,33—19,16)
11 Ο Ιησούς στάθηκε μπροστά στο Ρωμαίο διοικητή, κι εκείνος
άρχισε την ανάκριση: «Εσύ είσαι λοιπόν ο βασιλιάς των Ιουδαίων;» Ο Ιησούς του
αποκρίθηκε: «Ναι, όπως το λες». 12Άρχισαν τότε να τον κατηγορούν οι
αρχιερείς και οι πρεσβύτεροι, μα αυτός δεν έδινε καμιά απάντηση. 13 «Δεν
ακούς πόσα σου καταμαρτυρούν;» του λέει ο Πιλάτος. 14 Ο Ιησούς όμως
δεν έδινε καμιά απάντηση, κι ο διοικητής απόρησε πολύ γι' αυτό.
15 Υπήρχε η συνήθεια κάθε Πάσχα να ελευθερώνει ο Ρωμαίος
διοικητής έναν φυλακισμένο, όποιον θα του ζητούσε ο λαός. 16Στις φυλακές
βρισκόταν τότε ένας πασίγνωστος φυλακισμένος, που λεγόταν Βαραββάς. 17 Όταν
συγκεντρώθηκε λοιπόν το πλήθος, ο Πιλάτος τους ρώτησε: «Ποιον θέλετε να σας
ελευθερώσω; Το Βαρραβά ή τον Ιησού, που λένε ότι είναι ο Μεσσίας;» 18 Γιατί
είχε καταλάβει πως από φθόνο και μόνο του είχαν παραδώσει τον Ιησού.
19 Ενώ καθόταν στη δικαστική του έδρα, η γυναίκα του του
έστειλε με κάποιον ετούτο το μήνυμα: «Μην κάνεις τίποτα εναντίον αυτού του
αθώου, γιατί πολύ ταλαιπωρήθηκα απόψε στ’ όνειρό μου εξαιτίας του».
20 Στο μεταξύ οι αρχιερείς και οι πρεσβύτεροι του συνεδρίου
έπεισαν το πλήθος να ζητήσουν να ελευθερωθεί ο Βαρραβάς και να θανατωθεί ο
Ιησούς. 21 Όταν λοιπόν τους ξαναρώτησε ο διοικητής: «Ποιόν από τους
δύο θέλετε να σας ελευθερώσω;» το πλήθος αποκρίθηκε: «Το Βαρραβά!» 22 Τους
λέει ο Πιλάτος: «Και τι να τον κάνω τον Ιησού, που λένε ότι είναι ο Χριστός;»
Κι όλοι του λένε: «Να σταυρωθεί!» 23 Ο Πιλάτος ξαναρωτά: «Γιατί; Τι
κακό έκανε;» Το πλήθος όμως κραύγαζε με περισσότερη δύναμη: «Να σταυρωθεί!»
24 Όταν είδε ο Πιλάτος πως έτσι δεν πετυχαίνει τίποτα, αλλά
αντίθετα γίνεται περισσότερη αναταραχή, πήρε νερό και ένιψε τα χέρια του
μπροστά στο πλήθος, λέγοντας: «Εγώ είμαι αθώος για το αίμα αυτού του δικαίου·
το κρίμα πάνω σας». 25 Τότε αποκρίθηκε όλος ο λαός και είπε: «Το αίμα
του πάνω μας και πάνω στα παιδιά μας». 26 Έτσι τους απέλυσε το
Βαρραβά, ενώ τον Ιησού τον μαστίγωσε και τον παρέδωσε να σταυρωθεί.
Ο εμπαιγμός του Ιησού από τους στρατιώτες
(Μκ 15,16-26· Ιω 19,2-3)
27 Τότε οι στρατιώτες του Πιλάτου πήραν τον Ιησού στο
διοικητήριο και μάζεψαν γύρω του όλη τη φρουρά. 28 Του έβγαλαν τα
ρούχα και τον έντυσαν με μια κόκκινη χλαίνη. 29Έπλεξαν ένα στεφάνι από αγκάθια
και του το φόρεσαν στο κεφάλι σαν στέμμα, και στο δεξί του χέρι του έβαλαν ένα
καλάμι. Ύστερα γονάτισαν μπροστά του και του έλεγαν περιπαιχτικά: «Ζήτω ο
βασιλιάς των Ιουδαίων!» 30 Έπειτα τον έφτυσαν, του πήραν το καλάμι
και μ' αυτό τον χτυπούσαν στο κεφάλι. 31 Αφού τον περιπαίξανε, του
έβγαλαν τη χλαίνη, τον έντυσαν με τα ρούχα του και τον πήγαν να τον σταυρώσουν.
Η σταύρωση του Ιησού
(Μκ 15,21-32· Λκ 23,26-43· Ιω 19,16β-27)
32 Βγαίνοντας από το διοικητήριο, οι στρατιώτες βρήκαν
κάποιον Σίμωνα από την Κυρήνη και τον αγγάρεψαν να σηκώσει το σταυρό του Ιησού.
ΕΚΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ (Μαρκ. 15,16-32)
Οι εμπαιγμοί του Ιησού από τους στρατιώτες
(Μτ 27,27-31· Ιω 19,2-3)
16 Οι στρατιώτες έφεραν τον Ιησού στην εσωτερική αυλή, εκεί
που είναι το διοικητήριο, και φώναξαν όλη τη φρουρά· 17 τον έντυσαν
με κόκκινο μανδύα, έπλεξαν ένα αγκάθινο στεφάνι και του το φόρεσαν στο κεφάλι
σαν στέμμα. 18 Μετά άρχισαν να τον χαιρετούν: «Ζήτω ο βασιλιάς των
Ιουδαίων!» 19 Τον χτυπούσαν στο κεφάλι μ' ένα καλάμι, τον έφτυναν και
γονατιστοί τον προσκυνούσαν. 20 Αφού λοιπόν τον περιπαίξανε, του
έβγαλαν τον κόκκινο μανδύα, τον έντυσαν με τα ρούχα του και τον πήγαν να τον
σταυρώσουν.
Η σταύρωση του Ιησού
(Μτ 27, 32-44· Λκ 23, 26-43· Ιω 19, 17-27)
21 Αγγαρεύουν τότε έναν περαστικό που γυρνούσε από το χωράφι
του, για να σηκώσει το σταυρό του Ιησού. Ήταν ο Σίμων ο Κυρηναίος, ο πατέρας
του Αλέξανδρου και του Ρούφου. 22 Τον φέρνουν στον τόπο που λέγεται
Γολγοθάς, και στα ελληνικά σημαίνει «Τόπος Κρανίου». 23 Του έδωσαν να
πιει κρασί ανακατεμένο με ένα αναισθητικό· ο Ιησούς όμως δεν το δέχτηκε. 24 Τότε
τον σταύρωσαν και μοιράστηκαν τα ρούχα του τραβώντας κλήρο για το τι απ' αυτά
θα πάρει ο καθένας. 25 Η ώρα ήταν εννέα το πρωί όταν τον σταύρωσαν. 26 Η
αιτία της σταύρωσης ήταν γραμμένη σε μια επιγραφή: «Ο Βασιλιάς των Ιουδαίων».
27 Μαζί με τον Ιησού σταύρωσαν δύο ληστές, έναν στα δεξιά του
κι έναν στ' αριστερά του. 28 Έτσι εκπληρώθηκε η Γραφή που έλεγε:
Συγκαταριθμήθηκε μεταξύ των ανόμων.
29 Οι περαστικοί κουνούσαν ειρωνικά το κεφάλι τους, και τον
έβριζαν: «Α, εσύ που θα γκρέμιζες το ναό και σε τρεις μέρες θα τον
οικοδομούσες!» του έλεγαν. 30 «Σώσε τον εαυτό σου και κατέβα από το
σταυρό». 31 Τον κορόιδευαν επίσης κι οι αρχιερείς και οι γραμματείς:
«Τους άλλους τους έσωσε», λέγανε μεταξύ τους, «τον εαυτό του δεν μπορεί να τον
σώσει. 32 Είναι λέει ο Μεσσίας, ο βασιλιάς του Ισραήλ· ας κατέβει
τώρα από το σταυρό, για να δούμε και να πιστέψουμε σ' αυτόν».
ΕΒΔΟΜΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ (Ματθ.27,33-54)
33 Έφτασαν έτσι στον τόπο που λέγεται Γολγοθάς —στα ελληνικά
το όνομα σημαίνει «Τόπος Κρανίου». 34 Έδωσαν στον Ιησού να πιει ξύδι
ανακατεμένο με χολή· όταν όμως το γεύτηκε δεν ήθελε να πιεί. 35 Ύστερα
τον σταύρωσαν και στη συνέχεια μοιράστηκαν τα ρούχα του ρίχνοντας κλήρο. 36 Και
κάθισαν εκεί και τον φύλαγαν. 37 Πάνω από το κεφάλι του έβαλαν μια
επιγραφή με την αιτία της καταδίκης: «Αυτός είναι ο Ιησούς, ο βασιλιάς των
Ιουδαίων». 38 Δεξιά κι αριστερά του σταυρώθηκαν δυο ληστές. 39 Και
οι περαστικοί κουνούσαν ειρωνικά το κεφάλι και τον έβριζαν, 40 λέγοντας:
«Εσύ που θα γκρέμιζες το ναό και σε τρεις μέρες θα τον ξανάχτιζες, σώσε τον
εαυτό σου, αν είσαι Υιός του Θεού, και κατέβα από το σταυρό». 41 Το
ίδιο τον περιπαίζανε και οι αρχιερείς μαζί με τους γραμματείς, τους
πρεσβυτέρους και τους Φαρισαίους κι έλεγαν: 42 «Τους άλλους τους
έσωσε· τον εαυτό του δεν μπορεί να τον σώσει. Αν είναι ο βασιλιάς του Ισραήλ,
ας κατεβεί από το σταυρό, και θα πιστέψουμε σ' αυτόν. 43 Εμπιστεύτηκε
τον εαυτό του στο Θεό, ας τον γλιτώσει λοιπόν τώρα, αν τον θέλει, αφού είπε πως
είναι Υιός του Θεού». 44 Το ίδιο κι οι ληστές που είχαν σταυρωθεί
μαζί του, τον περιγελούσαν.
Ο θάνατος του Ιησού
(Μκ 15,33-39· Λκ 23,44-48· Ιω 19,28-30)
45 Από το μεσημέρι ως τις τρεις το απόγευμα έπεσε σκοτάδι σ'
όλη τη γη. 46 Γύρω στις τρεις κραύγασε ο Ιησούς με δυνατή φωνή:
«Ηλί ηλί λιμά σαβαχθανί;»
δηλαδή, «Θεέ μου, Θεέ μου, γιατί με εγκατέλειψες;» 47 Μερικοί
από τους παρευρισκομένους εκεί σαν τον άκουσαν, έλεγαν: «Αυτός φωνάζει τον
Ηλία». 48 Κι αμέσως ένας απ' αυτούς πήγε και πήρε ένα σφουγγάρι, το
βούτηξε στο ξίδι και, αφού το στέριωσε πάνω σ' ένα καλάμι, του έδωσε να πιει. 49 Οι
υπόλοιποι έλεγαν: «Άσε να δούμε αν θα 'ρθει ο Ηλίας να τον σώσει». 50 Ο
Ιησούς έβγαλε πάλι μια δυνατή κραυγή και άφησε την τελευταία του πνοή. 51 Τότε
το καταπέτασμα του ναού σκίστηκε στα δύο, από πάνω ως κάτω, η γη σείστηκε, 52έσπασαν
οι ταφόπετρες κι άνοιξαν τα μνήματα. Πολλοί άγιοι που είχαν πεθάνει αναστήθηκαν 53 και
βγήκαν από τα μνήματα, και μετά την ανάσταση του Ιησού μπήκαν στην άγια πόλη
της Ιερουσαλήμ κι εμφανίστηκαν σε πολλούς.
54 Ο Ρωμαίος εκατόνταρχος και οι στρατιώτες που φύλαγαν μαζί
του τον Ιησού, όταν είδαν το σεισμό και τ’ άλλα συμβάντα, φοβήθηκαν πάρα πολύ
και είπαν: «Στ' αλήθεια, αυτός ήταν Υιός Θεού».
ΟΓΔΟΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ (Λουκ.22,3-49)
32 Μαζί με τον Ιησού πήγαιναν να σταυρώσουν κι άλλους δύο,
κακούργους. 33 Όταν έφτασαν στο μέρος που ονομαζόταν «Κρανίο»,
σταύρωσαν εκεί τον Ιησού και τους κακούργους, τον ένα στα δεξιά του και τον
άλλο στα αριστερά. 34 Ο Ιησούς έλεγε: «Πατέρα, συγχώρησέ τους, δεν
ξέρουν τι κάνουν». Εκείνοι μοιράστηκαν τα ρούχα του ρίχνοντας κλήρο. 35 Ο
λαός στεκόταν και έβλεπε. Μαζί μ' αυτούς κι οι άρχοντες κορόιδευαν και έλεγαν:
«Τους άλλους τους έσωσε, ας σώσει τώρα και τον εαυτό του, αν αυτός είναι ο
Μεσσίας, ο εκλεκτός του Θεού». 36 Τον χλεύαζαν και οι στρατιώτες·
έρχονταν κοντά του, του έδιναν ξίδι 37 και του έλεγαν: «Αν εσύ είσαι
ο βασιλιάς των Ιουδαίων, σώσε τον εαυτό σου». 38 Υπήρχε μάλιστα και
μια επιγραφή από πάνω του, γραμμένη στα ελληνικά, στα εβραϊκά και στα ρωμαϊκά:
«Αυτός είναι ο βασιλιάς των Ιουδαίων».
39 Ένας από τους κακούργους που ήταν κρεμασμένος στο σταυρό
τον βλασφημούσε και του έλεγε: «Εάν εσύ είσαι ο Μεσσίας, σώσε τον εαυτό σου κι
εμάς». 40 Ο άλλος στράφηκε σ' αυτόν, τον επιτίμησε και του είπε:
«Ούτε το Θεό δε φοβάσαι εσύ; Δεν είσαι όπως κι εκείνος καταδικασμένος; 41 Εμείς
βέβαια δίκαια, γιατί τιμωρούμαστε γι' αυτά που κάναμε· αυτός όμως δεν έκανε
κανένα κακό». 42 Και στον Ιησού έλεγε: «Θυμήσου με, Κύριε, όταν
έρθεις στη βασιλεία σου». 43 Ο Ιησούς του απάντησε: «Σε βεβαιώνω πως
σήμερα κιόλας θα είσαι μαζί μου στον παράδεισο».
Ο θάνατος του Ιησού
(Μτ 27,45-56· Μκ 15,33-41· Ιω 19,28-30)
44 Ήταν περίπου δώδεκα η ώρα το μεσημέρι, κι έπεσε σκοτάδι σε
όλη τη γη ως τις τρεις το απόγευμα, 45 γιατί ο ήλιος χάθηκε. Το
καταπέτασμα του ναού σκίστηκε στη μέση. 46 Τότε ο Ιησούς κραύγασε με
δυνατή φωνή και είπε: «Πατέρα, στα χέρια σου παραδίνω το πνεύμα μου». Μόλις το
είπε αυτό, ξεψύχησε. 47Όταν ο Ρωμαίος αξιωματικός είδε αυτό που έγινε,
δόξασε το Θεό: «Πραγματικά», είπε, «αυτός ο άνθρωπος ήταν αθώος!» 48 Κι
όλοι όσοι είχαν μαζευτεί εκεί για να δουν το θέαμα, μόλις είδαν αυτά που
έγιναν, έφευγαν χτυπώντας μετανιωμένοι τα στήθη τους. 49 Όλοι οι
γνωστοί του Ιησού στέκονταν μακριά. Μαζί τους τα παρακολουθούσαν αυτά και
γυναίκες που τον είχαν ακολουθήσει από τη Γαλιλαία.
ΕΝΑΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ (Ιωάν. 19,25-37)
Κοντά στο σταυρό του Ιησού στέκονταν η μητέρα του, η αδερφή της η
Μαρία, γυναίκα του Κλωπά, και η Μαρία η Μαγδαληνή.26Ο Ιησούς, όταν είδε τη
μητέρα του και το μαθητή που αγαπούσε, να στέκεται πλάι της, λέει στη μητέρα
του: «Αυτός τώρα είναι ο γιος σου». 27 Ύστερα λέει στο μαθητή: «Αυτή
τώρα είναι η μητέρα σου». Από κείνη την ώρα ο μαθητής την πήρε στο σπίτι του.
28 Μετά απ' αυτό, ο Ιησούς γνωρίζοντας πως όλα είχαν φτάσει
πια στο καθορισμένο τέλος, για να εκπληρωθεί η προφητεία της Γραφής, λέει:
«Διψώ». 29 Εκεί κοντά, βρισκόταν ένα σκεύος γεμάτο ξίδι. Οι
στρατιώτες βούτηξαν ένα σφουγγάρι στο ξίδι, το στήριξαν στην άκρη ενός κλαδιού
από ύσσωπο και το 'φεραν στο στόμα του Ιησού. 30 Εκείνος όταν γεύτηκε
το ξίδι είπε: «Τετέλεσται». Έγειρε το κεφάλι και παρέδωσε το πνεύμα.
Ο στρατιώτης λογχίζει την πλευρά του Ιησού
31 Ήταν παραμονή του Πάσχα, και οι Ιουδαίοι δεν ήθελαν να
μείνουν τα σώματα των σταυρωμένων πάνω στο σταυρό την ημέρα του Σαββάτου, γιατί
η μέρα εκείνη ήταν πολύ μεγάλη γιορτή. Γι' αυτό παρακάλεσαν τον Πιλάτο να
διατάξει να σπάσουν τα σκέλη τους και να τους πάρουν από 'κει. 32 Έτσι,
οι στρατιώτες ήρθαν κι έσπασαν τα σκέλη του πρώτου, έπειτα του άλλου, που είχαν
σταυρωθεί μαζί με τον Ιησού· 33 όταν όμως ήρθαν στον Ιησού, δεν του
έσπασαν τα σκέλη, γιατί τον βρήκαν ήδη νεκρό. 34 Ένας από τους
στρατιώτες τού τρύπησε την πλευρά με τη λόγχη, κι αμέσως βγήκε από την πληγή
αίμα και νερό. 35 Αυτός που αναφέρει το γεγονός, το είδε με τα μάτια
του, κι αυτό που αναφέρει είναι αληθινό. Ξέρει κι ο ίδιος πως λέει την αλήθεια,
ώστε κι εσείς να το πιστέψετε. 36 Μ’ αυτά που έγιναν εκπληρώθηκε ο
λόγος της Γραφής: Κανένα κόκαλό του δεν θα συντριφθεί. 37 Κι ένας
άλλος λόγος της Γραφής λέει: Θα στρέψουν τα μάτια τους σ' εκείνον που τον
κέντησαν με τη λόγχη.
ΔΕΚΑΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ (Μαρκ.15,43-47)
Η ταφή του Ιησού
(Μτ 27,57-61· Λκ 23,50-56· Ιω 19,38-42)
42 Ήταν ημέρα Παρασκευή, παραμονή του Σαββάτου. Κατά το
δειλινό, 43 ο Ιωσήφ, ένα αξιοσέβαστο μέλος του συνεδρίου, που
καταγόταν από την Αριμαθαία, και περίμενε κι αυτός τη βασιλεία του Θεού,
τόλμησε να πάει στον Πιλάτο και να του ζητήσει το σώμα του Ιησού. 44 Ο
Πιλάτος απόρησε που ο Ιησούς είχε κιόλας πεθάνει. Κάλεσε τον εκατόνταρχο και
τον ρώτησε αν είχε πεθάνει από ώρα. 45 Όταν πήρε την απάντηση από τον
εκατόνταρχο, χάρισε το σώμα στον Ιωσήφ. 46 Εκείνος αγόρασε ένα
σεντόνι, κατέβασε τον Ιησού, τον τύλιξε μ' αυτό και τον τοποθέτησε σ' ένα μνήμα
που ήταν λαξεμένο σε βράχο· μετά κύλησε ένα λιθάρι κι έκλεισε την είσοδο του
μνήματος. 47 Η Μαρία η Μαγδαληνή και η Μαρία η μητέρα του Ιωσήφ
παρακολουθούσαν που τον έβαλαν.
ΕΝΔΕΚΑΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ (Ιωάν. 19,38-42)
Η ταφή του Ιησού
(Μτ 27,57-61· Μκ 15,42-47· Λκ 23,50-56)
38 Αφού έγιναν αυτά, ο Ιωσήφ από την πόλη Αριμαθαία
παρακάλεσε τον Πιλάτο να του επιτρέψει να πάρει από το σταυρό το σώμα του
Ιησού. Ο Ιωσήφ ήταν μαθητής του Ιησού, κρυφός όμως, γιατί φοβόταν τους
Ιουδαίους. Ο Πιλάτος έδωσε την άδεια. Ήρθε, λοιπόν, ο Ιωσήφ και κατέβασε το σώμα
του Ιησού. 39 Ήρθε επίσης και ο Νικόδημος, αυτός που την πρώτη φορά
είχε πάει νύχτα να συναντήσει τον Ιησού· αυτός έφερε ένα μίγμα από σμύρνα κι
αλόη, εκατό περίπου λίτρες. 40 Πήραν το σώμα του Ιησού και το έδεσαν
με πάνινες λουρίδες, βάζοντας και τα αρώματα, όπως συνηθίζουν οι Ιουδαίοι να
ετοιμάζουν το σώμα για την ταφή. 41 Στο μέρος όπου σταυρώθηκε ο
Ιησούς ήταν ένας κήπος, και μέσα στον κήπο ένα καινούριο μνήμα, όπου κανένας
δεν είχε ακόμη ταφεί. 42 Επειδή, λοιπόν, ήταν παραμονή της γιορτής
των Ιουδαίων και το μνήμα ήταν κοντά, ενταφίασαν τον Ιησού εκεί.
ΔΩΔΕΚΑΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ (Ματθ. 27,62-66)
Η φρούρηση του τάφου
62 Την άλλη μέρα, που ήταν Σάββατο, πήγαν οι αρχιερείς και οι
Φαρισαίοι, όλοι μαζί, στον Πιλάτο 63 και του είπαν: «Κύριε,
θυμηθήκαμε πως εκείνος ο λαοπλάνος είχε πει όταν ζούσε: "σε τρεις μέρες θα
αναστηθώ". 64 Γι' αυτό, δώσε διαταγή να φρουρηθεί καλά ο τάφος
ως την τρίτη μέρα, μην τυχόν έρθουν οι μαθητές του τη νύχτα και τον κλέψουν, κι
έπειτα πουν στο λαό πως αναστήθηκε από τους νεκρούς· γιατί τότε η τελευταία
πλάνη θα είναι χειρότερη από την προηγούμενη». 65 Ο Πιλάτος τους
είπε: «Σας διαθέτω τη φρουρά. Πηγαίνετε και πάρτε όποια μέτρα ασφαλείας
νομίζετε». 66 Τότε αυτοί πήγαν στον τάφο και τον ασφάλισαν: σφράγισαν
την πέτρα κι άφησαν και τη φρουρά εκεί.
Πηγή: Ελληνική Βιβλική Εταιρία
Το κείμενο των 12 Ευαγγέλιων στη δημοτική είναι εγκεκριμένο από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, τα Πατριαρχεία Αλεξανδρείας και Ιεροσολύμων καθώς και από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος. Η μετάφραση έγινε από τους καθηγητές της ερμηνείας της Καινής Διαθήκης στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Θεσσαλονίκης κ.κ. Π. Βασιλειάδη, Ι. Γαλάνη, Γ. Γαλίτη, Ι. Καραβιδόπουλο. Η επιμέλεια ύφους και γλώσσας ανήκει στην φιλόλογο-λογοτέχνη κ. Καίτη Χιωτέλλη
Το κείμενο των 12 Ευαγγέλιων στη δημοτική είναι εγκεκριμένο από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, τα Πατριαρχεία Αλεξανδρείας και Ιεροσολύμων καθώς και από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος. Η μετάφραση έγινε από τους καθηγητές της ερμηνείας της Καινής Διαθήκης στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Θεσσαλονίκης κ.κ. Π. Βασιλειάδη, Ι. Γαλάνη, Γ. Γαλίτη, Ι. Καραβιδόπουλο. Η επιμέλεια ύφους και γλώσσας ανήκει στην φιλόλογο-λογοτέχνη κ. Καίτη Χιωτέλλη
http://www.orthodoxfathers.com/logos/12-Euaggelia-Pathon
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου