Ποιος δεν γνωρίζει ότι ό εγκρατής βίος είναι ώφελιμώτατος σε ψυχές καί σώματα μαζί; Επειδή οι περισσότεροι το γνωρίζουν καί μάλιστα καλά, αλλά ή επιθυμία καί ό θυμός επικρατούν της καλής γνώσεως, γι' αυτό σας προσφέραμε την παρηγοριά του λόγου, για να σας ανυψώσουμε, ώοτε επάνω στον ορθό λογισμό, να έπιθέσωμε την πράξι του άγαθοϋ, διότι αυτή επιφέρει το αγαθό τέλος. «Δεν είναι οι άκροαταί του νόμου δίκαιοι ενώπιον του θεοϋ, αλλά οί ποιηταί του νόμου». "Ας επιληφθούμε λοιπόν καί με έργα, αδελφοί, του καλού της νηστείας καί του αγαθού της εγκράτειας, πού προσφέρει αύτη ή ευλογημένη περίοδος της Τεσσαρακοστής. Ή νηστεία καί ή εγκράτεια άγνίζουν το σώμα καί κάνουν καθαρή καί ανεφέλη την διάνοια. Διπλό περιτείχισμα είναι ή νηστεία καί ή εγκράτεια καί ή ψυχή βρίσκεται σε ασφάλεια καί ειρήνη.
Όμως, ό πολέμιος της σωτηρίας μας, ό διάβολος, επιχειρεί ποικιλοτρόπως ν' άχρειώση την νηστεία καί την προσευχή αυτών των σαράντα ήμερων. Διότι υπάρχει αδελφοί μου καί άλλος κορεσμός καί μέθη πονηρά, πού δεν προέρχεται από τα φαγητά, ούτε τα ποτά κι από την άπόλαυση τούτων, αλλά από την οργή καί το μίσος προς τον πλησίον καί την μνησικακίαν καθώς καί από τα κακά πού γεννώνται από αυτά. Γι' αυτό καί ό προφήτης Ησαΐας λέγει: «άλλοίμονο σ' αυτούς πού μεθούν χωρίς κρασί» καί ό ίδιος πάλι: «μη νηστεύετε για μάχες». 'Αλλά καί προς αυτούς πού νηστεύουν έτσι λέγει σαν εκ μέρους του Κυρίου: «αν κάμψης τον λαιμό σου σαν κρίκο, κά πάλι δεν θα είναι δεκτή μ' αυτό ή νηστεία σας καί όταν εκτείνετε τα χέρια σας προς εμένα, θ' αποστρέψω τους οφθαλμούς μου από σας». Αυτή λοιπόν την από το μϊσος μέθη την περισσότερο από κάθε άλλο αίτία της θείας αποστροφής, επιχειρεί ό διάβολος να έμβάλη στους προσερχόμενους και νηστεύοντας. Φέρνει στην μνήμη τα σφάλματα των άλλων, ταράσσει τους λογισμούς και οξύνει την γλώσσα εναντίον τους.
Άλλ' εμείς αδελφοί, τον καιρό της νηστείας καί της προσευχής ας μη τον αφήσουμε ως λάφυρο στον εχθρό, κρατώντας για τον εαυτό μας μόνον τον κόπο καί την καταδίκη. "Ας προσέξουμε κι ας φοβηθούμε τον κίνδυνο, διότι ύπουλα μας παγιδεύει καί αντί αγιασμού κερδίζουμε την κακία. Από την ψυχή μας ας αφήσουμε αν αληθινά έχωμε ή νομίζωμε ότι έχομε κάτι εναντίον κάποιου καί ας δοθούμε ολοκληρωτικά στην αγάπη καί την ευσπλαχνία. Είναι καιρός αγαθοεργίας καί εφαρμογής της ευαγγελικής αγάπης. "Αν θέλωμε να νηστεύωμε την επαινετή καί άψογη νηστεία ας δείχνουμε βαθειά κατανόησή ό ένας προς τον άλλον, συλλογιζόμενοι καί σκεπτόμενοι μέσα μας καλά ενώπιον του Θεού καί των ανθρώπων. Κατ' αυτόν τον τρόπον μόνον γίνονται καί τα αιτήματα μας προς τον Θεόν ευπρόσδεκτα καί τότε μόνον μπορούμε να λέγωμεν προς αυτόν με παρρησία «Πάτερ, άφησε μας τίς όφειλες μας, όπως κι εμείς τίς άφήνομε οτούς όφειλέτας μας».
Άλλος τρόπος του πονηρού πού καθιστά ανωφελή τον κόπο της νηστείας καί της προσευχής είναι το να μας πείθη να τα πράττουμε για κενοδοξία καί προς έπαινο των ανθρώπων. Γι' αυτό παραγγέλει ό Κύριος μας «είσελθε στον προσωπικό σου, χώρο, κλείσε την θύρα σου, προσευχήσου στον Πατέρα σου κι Εκείνος πού βλέπει τα κρυπτά θα σου το άποδώση στα φανερά. Τα λέγει δε αυτά όχι για να εγκαταλείψουμε τίς Συνάξεις καί τίς προσευχές στον Ναό, αλλά μ' αυτό ό Κύριος μας διδάσκει ότι ή ιδιαίτερη προσευχή μας στους οίκους, και στους κοιτώνες ακόμη, ενισχύει την προσευχή στην εκκλησία, καί ή εσωτερική προσευχή κατά διάνοια ενισχύει την δια των χειλέων στον Ναό. Διότι εκείνος πού προσεύχεται μόνον όταν έλθη στον Ναό του Θεού καί δεν φροντίζει για την προσευχή στον οίκο καί στους δρόμους καί στίς αγορές, στην πραγματικότητα δεν προσεύχεται ούτε όταν ευρίσκεται στον Ναό του Θεού. Προσευχόμενοι δε καί νηστεύοντες να περιφρουρούμε τον εαυτό μας καί να κρυπτώμεθα από τους οφθαλμούς των ανθρώπων, για να μη στερηθούμε του μισθού. Λέγει δε να άλείφωμε την κεφαλή μας καί να νίπτωμε το πρόσωπον, ώστε ν' άποφύγωμε τον ανθρώπινο έπαινο. Εάν δε χαρακτηρίση κανείς άλληγορικώς τον νουν ως κεφαλή της ψυχής, τότε έχει το εξής νόημα: Είναι καλόν όταν νηστεύωμε να άλείφωμε την κεφαλήν με έλαιον, δηλαδή να καθιστούμε τον νου μας ελεήμονα καί να νίπτωμε το πρόσωπο μας δηλαδή να είμεθα καθαροί από θυμό, πονηρία καί ακάθαρτους λογισμούς. Τέτοια νηστεία όχι μόνον φυγαδεύει τα πάθη καί τους δαίμονες, αλλά καί συγκαταλέγει τους νηστεύοντας στους αγαθούς άγγέλους, διότι τότε οί άγιοι άγγελοι μας φυλάττουν, μας βοηθούν καί συμπράττουν μαζί μας. Ή δε νηστεία πού δεν είναι τέτοια καί δεν εκτελείται με αυτόν τον τρόπο, έχει συγγένεια μάλλον προς τους πονηρούς δαίμονες, διότι αυτών ή ασιτία συνοδεύεται από οργή καί μίσος, από υπερηφάνεια καί άντίθεση προς τον Θεόν.
'Αλλ' εμείς, αδελφοί, ως δούλοι γνήσιοι του αγαθού Δεσπότου, Εκείνον μόνον να δουλεύωμεν με κα-θαράν καρδίαν καί γενόμενοι εύάρεστοι ενώπιον Του, ν' άποκομίσώμεν την Εύλογίαν Του προς άγια-σμόν καί σωτηρίαν μας. 'Αμήν.
Αγίου Γρηγορίου Παλαμά
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου