Αυτό ακριβώς εκφράζει και ο σοφός Πλούταρχος, όταν γράφει για τον φίλαρχο: «δεν υπάρχει θηρίο πιο άγριο από τον άνθρωπο , όταν κυριευθεί από το πάθος της εξουσίας».
Έχουμε αναφερθεί και άλλοτε στην κατανυκτική προσευχή του Αγίου Εφραίμ του Σύρου που λέγεται κατά την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής στις Εκκλησίες. Η προσευχή αρχίζει με αποφατικά αιτήματα προς τον Κύριο. Ο προσευχόμενος ζητά τη βοήθεια του Κυρίου ώστε να φύγουν μακριά τέσσερα μεγάλα πάθη.
Ανάμεσα σ’ αυτά και η φιλαρχία. Η προσευχή ξεκινά έτσι: «Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου, πνεύμα αργίας, περιεργείας, φιλαρχίας και αργολογίας μη μοι δως». Το πάθος της φιλαρχίας, γκρέμισε αγγέλους από τον ουρανό, κατοίκους του Παραδείσου τους απομάκρυνε απ’ αυτόν, σοφούς τους έκανε μωρούς, ακόμη και «μικρούς ξεγελά πώς θα τους κάνει μεγάλους» (π. Αλεξ. Σμέμαν).
Για τους Ορθόδοξους Πατέρες, ο φίλαρχος είναι μανιώδης, ασύνετος, ανυπόμονος και επικίνδυνος για τους γύρω του. Επικίνδυνος, γιατί για τον πάσχοντα ο πλησίον αποτελεί απλώς ένα σκαλί στο οποίο θα πατήσει για να ανέλθει. Έτσι, ακριβώς όπως και στην αλαζονεία, ο φίλαρχος «εργαλειοποιεί» τον πλησίον του γαι την κάλυψη των δικών του αναγκών.
Το εγωκεντρικό αυτό πάθος αντιδιαστέλλεται με την αληθινή σχέση του ανθρώπου με το συνάνθρωπό του και την ιερότητα της προσφοράς και της διακονίας που πηγάζουν από την χριστιανική αγάπη. Εκτός από τη βλάβη που προξενεί ο φίλαρχος στο συνάνθρωπό του, μεγάλη είναι η ζημία που προξενείται και στο ίδιο τον πάσχοντα. Αυτή η δίψα να θέλουμε να επιβληθούμε στους άλλους, μας βλάπτει, γι’ αυτό και στην προσευχή που προαναφέραμε ζητάμε από τον Κύριο να μας απελευθερώσει από το δαιμονικό πνεύμα της φιλαρχίας.
Άλλωστε, όπου κυριαρχεί το πνεύμα της φιλαρχίας, εκεί φεύγει το πνεύμα της αγάπης και της μίμησης του Χριστού, δηλαδή της ταπείνωσης. Κι αυτό γιατί αν ο Χριστός δεν είναι Κύριος και Δέσποτας της ζωής μας, τότε ο εγωισμός γίνεται κύριος και δεσπότης, μετατρέποντας το αχαλίνωτο «εγώ» στο κέντρο του κόσμου και όλα τα εκτιμούμε πλέον με βαση τις δικές μας ανάγκες, ιδέες, κρίσεις, επιθυμίες.
Κατά το Άγιο Εφραίμ η αργία και η λιποψυχία, όταν γεμίζουν την ψυχή μας, μας οδηγούν στη φιλαρχία. Μολύνοντας την τοποθέτησή μας απέναντι στη ζωή, κάνοντάς την άδεια και δίχως νόημα, χωρίς πνευματικούς αγώνες, ωθούμαστε να αναζητήσουμε ως αντιστάθμισμα και «γέμισμα» της ψυχής μας μια ριζικὰ λαθεμένη στάση απέναντι στους συνανθρώπους μας. Η φιλαρχία οδηγεί τον πάσχοντα σε μια αναζήτηση υποταγής των ανθρώπων στο δικό του θέλημα. Βεβαίως, η φιλαρχία δεν εκφράζεται πάντα με την ανάγκη να διατάζω τους άλλους.
Μπορεί να εκφράζεται και ως αδιαφορία, περιφρόνηση, έλλειψη σεβασμού, ενδιαφέροντος, φροντίδας για τους ανθρώπους μας ή τον αδύναμο συνάνθρωπο. Η φιλαρχία αποτελεί ένα από τα τα τέσσερα αρνητικά σημεία «στόχους» της μετάνοιας. Είναι εμπόδια που πρέπει να γκρεμιστούν. Όμως, μόνο ο Θεός μπορεί να βοηθήσει. Γι αυτό ο προσευχόμενος εκπέμπει μια κραυγή από τα βάθη της καρδιάς του ζητώντας τη βοήθεια του Θεού.
ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΑΓΑΠΗ: Κύριο μέλημα του πάσχοντος από φιλαρχία είναι η απόκτηση της σωφροσύνης που γεννά την ταπεινοφροσύνη. Έτσι ο σώφρων άνθρωπος θα καταλάβει πως μόνο η ταπεινοφροσύνη είναι αληθινό γνώρισμα του αναγεννημένου πιστού, γιατί μόνο μ᾿ αυτὴ μπορεί να δει και να δεχτεί τα πράγματα όπως είναι πραγματικά και συνεπώς να δει το Θεό, το μεγαλείο και την αγάπη Του. Άλλωστε, ο Θεὸς «υπερηφάνοις αντιτάσσεται, ταπεινοίς δε δίδωσι χάριν». Τέλος, αποκορύφωμα και καρπὸς όλων των αρετών, και κάθε προσπάθειας μετανοίας, είναι η αγάπη. Η αγάπη που, δίδεται μόνο απὸ το Θεό, ως δώρο που αποτελεί σκοπὸ για κάθε πνευματικὴ προετοιμασία καί άσκηση.
ΕΠΙΜΥΘΙΟ: Τὰ πατερικὰ κείμενα προειδοποιούν ακόμη για την ύπουλη μορφὴ ψευτοευσέβειας, που με το κάλυμμα της ταπεινολογίας και όχι της ταπεινοφροσύνης μπορεί να οδηγήσει σε πραγματικὰ δαιμονικὴ υπερηφάνεια. Αλλὰ όταν βλέπουμε τα δικά μας σφάλματα, δεν κατακρίνουμε τους αδελφούς μας και δεν θέλουμε να άρχουμε σ’ αυτούς, όταν δηλαδή, η σωφροσύνη, η ταπεινοφροσύνη, και η αγάπη κατασκηνώσουν μέσα μας, τότε ο αιώνιος σατανικός εχθρὸς, η υπερηφάνεια και η εξ αυτής πηγάζουσα φιλαρχία, θ᾿ αφανιστούν μέσα μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου