O βυζαντινὸς ἁγιογράφος τῆς εἰκόνος τῆς Γεννήσεως τῆς Θεοτόκου ἀκολουθεῖ στὴν ἔνταξη τῶν σχετικῶν σκηνῶν τὸ ἀπόκρυφο Πρωτευαγγέλιο τοῦ Ἰακώβου διὰ νὰ ὑπογραμμίσει τὴ θαυματουργικὴ Γέννησι τῆς Θεοτόκου. Ταυτοχρόνως ὅμως μένει πιστὸς στὴ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως τὴν βλέπομε στὰ τροπάρια τῆς ἑορτῆς. Διὰ τοῦτο ἐνῶ εἰκονίζει τὴν Θεοτόκο ἐντὸς λίκνου, ὡς βρέφος ἐσπαργανωμένον, δὲν παραλείπει νὰ ἐπιγράψει ὑπεράνω της κεφαλῆς τῆς τὰ συνήθη συμπιλήματα ΜΡ - ΘΥ (Μήτηρ Θεοῦ). Σὲ ὅλα σχεδὸν τὰ τροπάρια τόσον τῆς ἑορτῆς τῆς Γεννήσεως τῆς Θεοτόκου, ὅσον καὶ τῆς Συλλήψεως τῆς Ἁγίας Ἄννης (9 Δεκεμβρίου), τονίζεται ὅτι ἡ γεννηθεῖσα ἢ συλληφθεῖσα παιδίσκη εἶναι Μητέρα τοῦ Θεοῦ.
Στὴν εἰκόνα, δεσπόζει ἡ μορφὴ τῆς Ἁγίας Ἄννης, ποὺ εἰκονίζεται μισοκαθισμένη στὸ κρεββάτι. Μὲ τὴν ἀριστερά της χείρα, ποὺ μόλις προβάλλει ἀπὸ τὸ ὁλοκόκκινο μαφόριό της, στηρίζει τὴν κεκλιμένη κεφαλή της. Οἱ εὐσεβεῖς σκέψεις, στὶς ὁποῖες ἔχει βυθισθεῖ, λόγω τοῦ παραδόξου θαύματος, διαβάζονται στὴν ἔκφραση τοῦ προσώπου της.
Στὸ μέσον της εἰκόνος εἰκονίζονται οἱ ὑπηρέτριες, αἳ «παιδίσκαι», ποὺ σπεύδουν νὰ δώσουν φαγητὸ στὴ λεχῶ καὶ νὰ τὴν περιποιηθοῦν. Ἡ μεσαία ἴσως νὰ εἶναι ἡ Ἰουδίθ,τὴν ὁποία κάτ΄ ὄνομα ἀναφέρει τὸ Πρωτευαγγέλιο τοῦ Ἰακώβου. Μία ἀπὸ τὶς ὑπηρέτριες μεὲ ριπίδιο κάμνει ἀέρα στὴν Ἄννα.
Ἡ σκηνὴ στὸ ἄνω ἀριστερὸ μέρος τῆς εἰκόνος ἔχει ἐμπνευσθεῖ ἀπὸ τὴν συνάντηση τοῦ Ἰωακεὶμ καὶ τῆς Ἄννης μετὰ τὴν ἀναγγελία ὑπὸ τοῦ ἀγγέλου περὶ ἀποκτήσεως τέκνου. Οἱ δύο εὐτυχισμένοι γονεῖς ἐναγκαλίζονται καὶ ἀσπάζονται στὴν πύλη τοῦ σπιτιολυ τῶν (ἢ στὴν Χρυσὴ πύλη τῆς πόλεως). Ἡ Ἁγία Ἄννα λέγει στὸν ἄνδρα της, κατὰ τὸ Πρωτευαγγέλιο: «Νῦν οἶδα ὅτι Κύριος ὁ Θεὸς εὐλόγησε μὲ σφόδρα…».
Στὸ δεξιὸ μέρος τῆς εἰκόνος εἰκονίζεται ὁ Ἰωακεὶμ σὲ στάση προσευχῆς. Σὲ αὐτὴ τὴν ἱερὴ στιγμὴ τὸν εὐρῆκε ὁ ἄγγελος, ποὺ τοῦ μετέφερε τὴν χαρμόσυνη εἴδηση. Ὁ Ἰωακεὶμ εὑρίσκεται ἀπέναντι ἀπὸ τὴν Θεοτόκο, ἔχει στραμμένο τὸ βλέμμα του πρὸς αὐτὴν καὶ συνομιλεῖ μαζί της.
Πλησίον της νεογεννήτου Παναγίας κάθεται γνέθουσα μία παιδίσκη. Στὴν ὅλη εἰκόνα κυριαρχεῖ ὁ τόνος τῆς χαρᾶς. Τὰ χρώματα τῶν ἐνδυμάτων καὶ τῶν ἀρχιτεκτονημάτων εἶναι ζωηρά, τὰ πρόσωπα φωτεινά, ὅπως ἄλλωστε ταιριάζει στὴ γέννηση τέκνου ὕστερα ἀπὸ πολλὰ χρόνια ἀναμονῆς.
Κλείνομε τὴν ἀνάλυση τῆς εἰκόνος τῆς Γεννήσεως τῆς Θεοτόκου μὲ ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸν λόγο τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ «Εἰς τὸ Γενέσιον τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου»:
«Ὢ ζεῦγος λογικῶν τρυγόνων Ἰωακεὶμ καὶ Ἄννα τὸ σωφρονέστατον. Ὑμεῖς τὸν τῆς φύσεως νόμον, τὴν σωφροσύνην, τηρήσαντες τῶν ὑπὲρ φύσιν κατηξιώθητε· τετόκατε (=ἔχετε γεννήσει) γὰρ τῷ κόσμω Θεοῦ μητέρα ἀπείρανδρον. Ὑμεῖς εὐσεβῶς καὶ ὁσίως ἐν ἀνθρωπίνη φύσει πολιτευσάμενοι, ὑπὲρ ἀγγέλους καὶ τῶν ἀγγέλων δεσπόζουσαν νῦν θυγατέρα τετόκατε. Ὢ θυγάτριον ὡραιότατον καὶ γλυκύτατον· ὢ κρίνον ἀναμέσον τῶν ἀκανθῶν ἐκφυὲν ἐξ εὐγενεστάτης καὶ βασιλικωτάτης ρίζης δαβιτικῆς… Ὢ ρόδον ἐξ ἀκανθῶν τῶν Ἰουδαίων φυὲν καὶ εὐωδίας θείας πληρῶσαν τὰ σύμπαντα. Ὢ θύγατερ Ἀδὰμ καὶ μήτηρ Θεοῦ.Μακαρία ἡ ὀσφὺς καὶ ἡ γαστὴρ ἐξ ὧν ἀνεβλάστησας· μακάριαι αἳ ἀγκάλαι αἳ σὲ ἐβάστασαν καὶ χείλη τὰ τῶν ἁγνῶν φιλημάτων σου ἀπολαύσαντα, μόνα τὰ γονικά, ἴνα ἢς ἐν πάσιν ἀειπαρθενεύουσα».
Στὸ μέσον της εἰκόνος εἰκονίζονται οἱ ὑπηρέτριες, αἳ «παιδίσκαι», ποὺ σπεύδουν νὰ δώσουν φαγητὸ στὴ λεχῶ καὶ νὰ τὴν περιποιηθοῦν. Ἡ μεσαία ἴσως νὰ εἶναι ἡ Ἰουδίθ,τὴν ὁποία κάτ΄ ὄνομα ἀναφέρει τὸ Πρωτευαγγέλιο τοῦ Ἰακώβου. Μία ἀπὸ τὶς ὑπηρέτριες μεὲ ριπίδιο κάμνει ἀέρα στὴν Ἄννα.
Ἡ σκηνὴ στὸ ἄνω ἀριστερὸ μέρος τῆς εἰκόνος ἔχει ἐμπνευσθεῖ ἀπὸ τὴν συνάντηση τοῦ Ἰωακεὶμ καὶ τῆς Ἄννης μετὰ τὴν ἀναγγελία ὑπὸ τοῦ ἀγγέλου περὶ ἀποκτήσεως τέκνου. Οἱ δύο εὐτυχισμένοι γονεῖς ἐναγκαλίζονται καὶ ἀσπάζονται στὴν πύλη τοῦ σπιτιολυ τῶν (ἢ στὴν Χρυσὴ πύλη τῆς πόλεως). Ἡ Ἁγία Ἄννα λέγει στὸν ἄνδρα της, κατὰ τὸ Πρωτευαγγέλιο: «Νῦν οἶδα ὅτι Κύριος ὁ Θεὸς εὐλόγησε μὲ σφόδρα…».
Στὸ δεξιὸ μέρος τῆς εἰκόνος εἰκονίζεται ὁ Ἰωακεὶμ σὲ στάση προσευχῆς. Σὲ αὐτὴ τὴν ἱερὴ στιγμὴ τὸν εὐρῆκε ὁ ἄγγελος, ποὺ τοῦ μετέφερε τὴν χαρμόσυνη εἴδηση. Ὁ Ἰωακεὶμ εὑρίσκεται ἀπέναντι ἀπὸ τὴν Θεοτόκο, ἔχει στραμμένο τὸ βλέμμα του πρὸς αὐτὴν καὶ συνομιλεῖ μαζί της.
Πλησίον της νεογεννήτου Παναγίας κάθεται γνέθουσα μία παιδίσκη. Στὴν ὅλη εἰκόνα κυριαρχεῖ ὁ τόνος τῆς χαρᾶς. Τὰ χρώματα τῶν ἐνδυμάτων καὶ τῶν ἀρχιτεκτονημάτων εἶναι ζωηρά, τὰ πρόσωπα φωτεινά, ὅπως ἄλλωστε ταιριάζει στὴ γέννηση τέκνου ὕστερα ἀπὸ πολλὰ χρόνια ἀναμονῆς.
Κλείνομε τὴν ἀνάλυση τῆς εἰκόνος τῆς Γεννήσεως τῆς Θεοτόκου μὲ ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸν λόγο τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ «Εἰς τὸ Γενέσιον τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου»:
«Ὢ ζεῦγος λογικῶν τρυγόνων Ἰωακεὶμ καὶ Ἄννα τὸ σωφρονέστατον. Ὑμεῖς τὸν τῆς φύσεως νόμον, τὴν σωφροσύνην, τηρήσαντες τῶν ὑπὲρ φύσιν κατηξιώθητε· τετόκατε (=ἔχετε γεννήσει) γὰρ τῷ κόσμω Θεοῦ μητέρα ἀπείρανδρον. Ὑμεῖς εὐσεβῶς καὶ ὁσίως ἐν ἀνθρωπίνη φύσει πολιτευσάμενοι, ὑπὲρ ἀγγέλους καὶ τῶν ἀγγέλων δεσπόζουσαν νῦν θυγατέρα τετόκατε. Ὢ θυγάτριον ὡραιότατον καὶ γλυκύτατον· ὢ κρίνον ἀναμέσον τῶν ἀκανθῶν ἐκφυὲν ἐξ εὐγενεστάτης καὶ βασιλικωτάτης ρίζης δαβιτικῆς… Ὢ ρόδον ἐξ ἀκανθῶν τῶν Ἰουδαίων φυὲν καὶ εὐωδίας θείας πληρῶσαν τὰ σύμπαντα. Ὢ θύγατερ Ἀδὰμ καὶ μήτηρ Θεοῦ.Μακαρία ἡ ὀσφὺς καὶ ἡ γαστὴρ ἐξ ὧν ἀνεβλάστησας· μακάριαι αἳ ἀγκάλαι αἳ σὲ ἐβάστασαν καὶ χείλη τὰ τῶν ἁγνῶν φιλημάτων σου ἀπολαύσαντα, μόνα τὰ γονικά, ἴνα ἢς ἐν πάσιν ἀειπαρθενεύουσα».
http://www.in-agiounikolaoutouneou.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου